Peri Bacalarý Nasýl Oluþtu?
Roma Ýmparatoru Augustus zamanýnda Antik Dönemyazarlarýndan Strabon Kapadokya Bölgesi'nin sýnýrlarýný güneyde Toros Daðlarý, batýda Aksaray, doðuda Malatya ve kuzeyde Doðu Karadeniz kýyýlarýna kadar uzanan geniþ bir bölge olarak belirtir Bu günkü Kapadokya Bölgesi Nevþehir, Aksaray, Niðde, Kayseri ve Kýrþehir illerinin kapladýðý alandýr Daha dar bir alan olan kayalýk Kapadokya Bölgesi ise Uçhisar, Göreme, Avanos, Ürgüp, Derinkuyu, Kaymaklý, Ihlara ve çevresinden ibarettir
VOLKANLARIN PATLAMASI VE JEOLOJÝK OLUÞUM
Kaya yapýsý:
Kapadokya Bölgesi'ndeki Erciyes, Hasandaðý ve Göllüdað jeolojik devirlerde aktif birer volkandý Bu volkanla birlikte diðer çok sayýdaki volkanlarýn püskürmeleri Üst Miyosen'de ( 10 milyon yýl önce) baþlayýp, holosen'e (Günümüze) kadar sürmüþtür Neojen gölleri altýndaki yanardaðlardan çýkan lavlar, platoda, göller ve akarsular üzerinde 100-150m kalýnlýðýnda farklý sertlikte tüf tabakasýný oluþturmuþtur Bu tabakanýn bünyesinde tüften baþka tüffit, ignimbirit tüf, lahar, volkan külü, kil, kumtaþý, marn aglomera ve bazalt gibi jeolojik kayaçlar bulunmaktadýr Ana volkanlardan püsküren maddelerle þekillenen plato, þiddeti daha az küçük volkanlarýn püskürmeleriyle sürekli deðiþime uðramýþtýr Üst Pliosen'den baþlayarak baþta Kýzýlýrmak olmak üzere akarsu ve göllerin bu tüf tabakasýný aþýndýrmalarý nedeniyle bölge bugünkü halini almýþtýr
Peri bacalarý nasýl oluþtu:
Vadi yamaçlarýndan inen sel suþarýnýn ve rüzgarýn, tüflerden oluþan yapýyý aþýndýrmasýyla "Peribacasý" adý verilen ilginç oluþumlar ortaya çýkmýþtýr Sel sularýnýn dik yamaçlarda kendine yol bulmasý, sert kayalarýn çatlamasýna ve kopmasýna neden olmuþtur Alt kýsýmlarda bulunan ve daha kolay aþýnan malzemenin derin bir þekilde oyulmasý ile yamaç gerilemiþ, böylece üsy kýsýmlarda yer alan þapka ile aþýnmadan korunan konik biçimli gövdeler ortaya çýkmýþtýr Daha çok Paþabaðý civarýnda bulunan þapkalý peribacalarý konik gövdeli olup, tepe kýsýmlarýnda bir kaya bloku bulunmaktadýr Gövde tüf, tüffit ve volkan külünden oluþmuþ kayaçtan; þapka kýsmý ise lahar ve ignimbirit gibi sert kayaçlardan oluþmaktadýr Yani þapkayý oluþturan kaya türü, gövdeyi oluþturan kaya topluluðuna oranla daha dayanýklýdýr Bu peribacasýnýn oluþumu için ilk koþuldur Þapkadaki kayanýn direncine baðlý olarak, peribacalarý uzun veya kýsa ömürlü olmaktadýr Kapadokya Bölgesi'nde erozyonun oluþturduðu peribacasý tipleri; þapkalý, konili, mantar biçimli, sütunlu ve sivri kayalardýr Peribacalarý en yoðun þekilde Avanos- Uçhisar-Ürgüp üçgeni arasýnda kalan vadilerde, Ürgüp Þahinefendi arasýndaki bölgede Nevþehir Çat kasabasý civarýnda, Kayseri Soðanlý vadisinde ve Aksaray Selime köyü civarýnda bulunmaktadýr Peribacalarýnýn dýþýnda vadi yamaçlarýnda yaðmur sularýnýn oluþturduðu ilginç kývrýmlar bölgeye ayrý bir özellik katmaktadýr Bazý yamaçlarda görülen renk armonisi lav tabakalarýnýn ýsý farkýndan dolayýdýr Bu oluþumlar Uçhisar, Çavuþin, Güllüdere, Göreme, Meskendir, Ortahisar Kýzýlçukur ve Pancarlý vadilerinde gözlenir
Peribacalarýnýn oluþumu ndan olgunlaþýp bozulmasýna kadar bütün evreler görülmektedir
|